Newidiadau sero-net diweddar y llywodraeth: cyngor i berchnogion tai

Mae cyhoeddiad diweddar y llywodraeth i oedi rhai mentrau sero-net wedi gadael perchnogion tai a landlordiaid gyda mwy o amser i gyflwyno newidiadau ynni-effeithlon i’w heiddo er bod angen cofio am amserlenni o hyd.

Boeleri nwy ac olew

Hyd at gyhoeddiad y llywodraeth ddiwedd mis Medi 2023, roedd perchnogion tai â boeleri olew yn wynebu gorfod disodli eu boeleri olew darfodedig gyda erbyn 2025. O 2026, byddent wedi gorfod disodli eu hen foeleri olew gyda math arall o wresogi fel pwmp gwres ffynhonnell aer.

Bellach mae perchnogion boeleri olew wedi cael rhagor o amser a byddant yn wynebu cyfyngiad o’r fath erbyn 2036 erbyn hyn. Hyd yn oed wedyn, efallai y bydd rhai perchnogion boeleri olew wedi’u heithrio rhag newidiadau o’r fath os, er enghraifft, nad ydynt ar y grid nwy.

Roedd perchnogion o’r fath hefyd yn wynebu gwaharddiad ar osod boeleri nwy newydd o 2025 – mae hyn hefyd wedi’i ymestyn tan 2035. Bydd eithriadau hefyd i’r rhai a fyddai’n ei chael hi’n anodd yn ariannol symud i ffwrdd o foeleri nwy.

Roedd y llywodraeth yn awyddus i dynnu sylw, er eu bod am sicrhau bod eu targed sero-net yn cael ei gyrraedd, eu bod yn sylweddoli y byddai perchnogion tai yn ei chael hi’n anodd gwneud ymrwymiad ariannol o’r fath tuag at ynni mwy gwyrdd yn ystod argyfwng costau byw. Credir y bydd y deng mlynedd ychwanegol yn helpu perchnogion tai i gynllunio a chyllidebu’n well ar gyfer newidiadau o’r fath.

Mae’r llywodraeth hefyd wedi cynyddu’r cyllid grant ar gyfer pympiau gwres ffynhonnell aer o £5000 i £7500 gyda’r bwriad o annog y math mwy gwyrdd hwn o wresogi. Fodd bynnag, mae llawer yn beirniadu’r math hwn o wresogi fel rhai aneffeithlon i lawer o’r tai hŷn sy’n dominyddu stoc dai’r DU.

Beth all prynwyr tai ei wneud?

Os ydych yn y broses o brynu tŷ, gwnewch yn siŵr eich bod yn cael adroddiad gwasanaeth ar y boeler nwy neu olew i ganfod ei hirhoedledd. Hefyd, gwiriwch a yw’r eiddo ar y grid nwy. Bydd hyn yn eich helpu i gyllidebu ar gyfer newidiadau gosodiadau gwresogi yn y dyfodol os ydych yn bwriadu aros yn yr eiddo yn y tymor hir.

Landlordiaid ac EPCs

Roedd llawer o landlordiaid preswyl wedi bod yn poeni am gost gwneud eu heiddo yn fwy effeithlon o ran ynni. Hyd at fis Medi roedd y llywodraeth wedi nodi y byddai’n rhaid i eiddo a osodir gan landlordiaid gyflawni gradd EPC o C erbyn 2028 er mwyn cael eu gosod i denantiaid (mae angen gradd E ar hyn o bryd). Roedd rhai landlordiaid eisoes wedi buddsoddi’n sylweddol i uwchraddio eu heiddo ac roedd eraill wedi’u hatal rhag prynu eiddo gradd D ac E oherwydd y buddsoddiad y byddai ei angen i godi safon yr eiddo. Nid yw’r llywodraeth wedi nodi dyddiad yn y dyfodol ar gyfer ailgyflwyno mesurau o’r fath.

Roedd yn rhyddhad i lawer o landlordiaid pan wnaeth cyhoeddiad y llywodraeth ym mis Medi hefyd gael gwared ar y newidiadau arfaethedig i EPC. Rhaid i landlordiaid sicrhau bod eu heiddo ar osod yn cyflawni o leiaf radd EPC E.

Mae landlordiaid yng Nghymru yn dal i wynebu gofynion ar wahân o dan y drefn contract meddiannaeth newydd a rhaid iddynt sicrhau bod eu heiddo ar osod yn ‘addas i’r diben’ erbyn 1 Rhagfyr 2023. Mae deddfwriaeth Cymru yn nodi gofynion penodol ar gyfer hyn sy’n cynnwys larymau carbon monocsid, larymau diogelwch tân a gofynion pellach ar ystod o faterion gan gynnwys llwydni, goleuadau digonol a amlygiad i blâu.

Beth all landlordiaid ei wneud?

Er nad oes dyddiad wedi’i bennu yn y dyfodol ar gyfer gwella effeithlonrwydd ynni eu heiddo ar osod, dylai landlordiaid fod yn ymwybodol, gyda’r targed o gyflawni sero-net, y gellir ailgyflwyno gofynion o’r fath yn y dyfodol a gall unrhyw newid yn y llywodraeth hefyd weld newid yn y gofynion. Efallai y byddant am ystyried cyllidebu ar gyfer gofynion o’r fath nawr fel eu bod yn barod ar gyfer unrhyw newidiadau yn y dyfodol.